Mecenasi i darczyńcy w dziejach nauki polskiej. AU i PAU w kręgu społecznej troski
Działalność powstałej w 1872 r. Akademii Umiejętności nie byłaby możliwa bez szerokiego wsparcia ze strony społeczeństwa. Polacy, pozbawieni wskutek rozbiorów nie tylko własnej państwowości, ale również możliwości swobodnego rozwoju społecznego czy kulturalnego, widzieli w Akademii jedną z nielicznych własnych, narodowych instytucji. Nie dziwi zatem, że otoczono ją od początku opieką materialną, co wyrażało się w praktyce darczyństwa. Przekazy darów, zbiorów, udzielane wsparcie finansowe czy zapisy całych majątków – były to dowody ofiarności, solidarności i patriotyzmu społeczeństwa, manifestacja tak istotnego dla każdej wspólnoty etosu obywatelskiego. Praktyka ta kontynuowana była w okresie II Rzeczypospolitej. Materialne zabezpieczenie umożliwiło PAU prowadzenie rozwiniętej działalności naukowej oraz społecznej, a nade wszystko wydawniczej. Tym samym Akademia mogła zająć miejsce jednej z czołowych instytucji naukowych w odrodzonym państwie polskim.
Zjawisku darczyństwa oraz mecenatu, ze szczególnym uwzględnieniem jego roli w dziejach Akademii Umiejętności oraz jej następczyni, poświęcona była konferencja pt. „Mecenasi i darczyńcy w dziejach nauki polskiej. AU i PAU w kręgu społecznej troski”. Organizatorami tego wydarzenia – które odbyło się w dniach 16 – 17 listopada w siedzibie Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie – były PAU oraz Archiwum Nauki PAN i PAU.
W ramach konferencji wygłoszono referaty poświęcone m.in. samej idei ofiarodawstwa na cele społeczne i naukowe, motywacjom darczyńców, wreszcie roli, jaką zjawisko to odegrało w historii nauki polskiej. Znacząca część wystąpień poświęcona była konkretnym darowiznom i osobom donatorów (by wymienić Karola Stefana Habsburga, Stanisława Sozańskiego, Pawła Tyszkowskiego, Władysława Fedorowicza, Karola i Karolinę Lanckorońskich), a także znaczeniu ofiarodawstwa w kształtowaniu i rozwoju konkretnych instytucji (takich jak Muzeum Archeologiczne PAU, Muzeum Przyrodnicze PAU czy Biblioteka Polska w Paryżu). Omówiono również niektóre konkretne kolekcje pochodzących z donacji materiałów (starodruków, rękopisów, dyplomów pergaminowych). Wreszcie, osobny referat poświęcony był spuściznom ludzi nauki, znajdującym się w zbiorach Archiwum Nauki PAN i PAU.
Wydarzeniem towarzyszącym była wystawa „Z myślą o przyszłości nauki i Ojczyzny. Ofiarodawstwo na rzecz Polskiej Akademii Umiejętności”, przygotowana przez pracowników Archiwum Nauki. Uroczyste otwarcie odbyło się w przerwie obrad pierwszego dnia konferencji.