Materiały Tadeusza Kowalskiego (1889–1948) – sygn. K III–4

Tadeusz Kowalski (1889–1948) był orientalistą, prof. UJ, sekretarzem generalnym PAU, prezesem Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego.

Absolwent Uniwersytetu w Wiedniu, habilitował się w 1914 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1919 r. stał na czele nowo utworzonej Katedry Filologii Orientalnej UJ. W okresie międzywojennym wielokrotnie uczestniczył w wyprawach naukowych do Turcji. Członek Komisji Orientalistycznej PAU (1918–1935 jako sekretarz, w latach 1935–1948 jako przewodniczący).

W okresie II wojny światowej był ofiarą terroru okupanta niemieckiego – w ramach Sonderaktion Krakau trafił do KL Sachsenhausen. Od 1945 r. włączył się w odbudowę polskiego życia kulturalno-naukowego w ramach UJ, PAU i Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego (w latach 1947–1948 był prezesem PTO).

Spuścizna T. Kowalskiego przekazana została do Archiwum w kilku dopływach. Materiały te stanowią 4,10 mb. akt (183 j.). Część spuścizny, która trafiła do Archiwum w 1957 r., została opracowana przez Jana Poradzisza i posiada opublikowany inwentarz. Pomocą ewidencyjną dla pozostałych materiałów są spisy jednostek.

Archiwum osobiste Tadeusza Kowalskiego zawiera m.in.:

• teksty prac, artykułów, w tym niedrukowanych (np. Die Eidechse, Turcy na Bałkanach, Literatura nowoperska); opracowania artykułów karaimskich po J. Grzegorzewskim; recenzje, konspekty wykładów, tłumaczenia, sprawozdania z podróży naukowych,
• materiały działalności, m. in. w PAU, UJ (w tym papiery związane z administrowaniem Domem Profesorskim przy ul. Łokietka 1 w Krakowie); materiały dotyczące udziału w zjazdach i konferencjach krajowych i zagranicznych; teksty przemówień i odczytów,
• materiały biograficzne, w tym zaświadczenia wydane przez M.W.R. i O.P., dokumenty w j. tureckim z fotografiami oraz kwestionariusz szkół wojennych,
• korespondencję, głównie wpływającą, z lat 1911–1948 z ok. 400 korespondentami wśród których występują m. in. F.Babinger, A.Caferoglu, D.Carr, W.Czermak, R.Dyboski, R.Geyer, J.Grzegorzewski, J.Hirszberg, I.Jaworski, W.Kotwicz, M..Lewicki, J.Łebkowski, K.Moszyński, J.Rypka, S. Schayer, F.Taeschner J.Widajewicz, H.Willman-Grabowska, A.Zajączkowski. Korespondencja dotycząca wyjazdu rodziny T.K. do Turcji w 1940 r.
• prace obce, w tym rękopis R. Geyera “Al. Aśa”, kontrolowany w czasie druku przez T.K. oraz rękopis W. Olechnowicza “Istota kultury Indusów”.

Inwentarz do opracowanej części spuścizny dostępny jest pod linkiem: https://archiwum.pan.pl/images/wydawnictwa/Biuletyn-16.pdf.

Na podstawie: J. Poradzisz, Materiały Tadeusza Kowalskiego, “Biul. APAN” Nr 16: 1973, s. 53–99; Przewodnik po zasobie Archiwum PAN, praca zbiorowa pod kier. H. Krajewska, A. Kulecka, Warszawa 1999.