W sercu Mongolii. Stulecie wyprawy Władysława Kotwicza do Mongolii w 1912 r. , (wystawa: 2012-11-16 – 2013-02-28)
Imię Jego zapomnianym nie będzie. Uczniowie Jego, niezależnie od narodowości, Polacy, Rosjanie, Ukraińcy, Niemcy, Kałmucy czy Buriaci i wszyscy mongoliści będą pracę Jego dalej prowadzić i brać przykład z jego służby dla nauki, tak całkowicie pozbawionej elementów subiektywnych. N. Poppe
W tym roku mija setna rocznica wyprawy wybitnego, polskiego orientalisty Władysława Kotwicza do Mongolii. Z tej okazji Polska Akademia Umiejętności i Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie we współpracy z Wydziałem Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego i Komitetem Nauk Orientalistycznych PAN serdecznie zapraszają na międzynarodową konferencję orientalistyczną „Exploring languages and cultures of Asia. Prof. W. Kotwicz In memoriam”, poświęconą znakomitemu ałtaiście. Konferencja odbędzie się w dniach 15-17 listopada 2012 roku w Dużej Sali Akademii przy ul. Sławkowskiej 17. Sesji towarzyszyć będą wystawa o tym samym tytule (otwarcie nastąpi w piątek, 16 listopada b. r. o godz. 12.00 w Sali Wystawowej Archiwum Nauki PAN i PAU) oraz publikacja, której autorami są orientaliści z kraju i zagranicy.
Władysław Kotwicz urodził się w 1872 roku w Ossowie koło Lidy na Wileńszczyźnie. Studiował orientalistykę w Petersburgu i niemal równocześnie podjął pracę w Dziale Wschodnim Ministerstwa Finansów. W 1911 roku uczestniczył, jako wysłannik Rosji w spotkaniach z Mongołami. Musiał zdobyć ich zaufanie, gdyż władze Mongolii wystosowały do Kotwicza oficjalne zaproszenie, dzięki czemu spełnił swoje największe marzenie i odbył podróż do tego kraju. Przez dwa miesiące pobytu w Mongolii (czerwiec-sierpień 1912) odwiedził m. in. Erdene Dzuu, najstarszy buddyjski klasztor Mongolii wzniesiony na gruzach Karakorum, odkrył nieznane inskrypcje mongolskie, przeprowadził wiele badań, a wszystko to utrwalił na zdjęciach i licznych notatkach będących zaledwie fragmentami niezwykłej spuścizny uczonego, przekazanej przez córkę Marię Kotwicz do Archiwum. Natomiast bogata korespondencja Uczonego znajduje się w Bibliotece Naukowej PAU i PAN w Krakowie. Wiele materiałów z podróży, fotografii, pamiątek, estampaży zostanie zaprezentowanych na obecnej wystawie. Wśród eksponatów są także obiekty codziennego użytku jak np. „odstraszacz złych duchów”.
Władysław Kotwicz przede wszystkim był uczonym. W 1917 r. habilitował się, a w 1923 roku uzyskał tytuł profesora. W wyniku zdarzeń politycznych (wybuch rewolucji w Rosji i odzyskanie niepodległości przez Polskę) opuścił Petersburg i objął katedrę Filologii Dalekiego Wschodu na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.
Był przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego oraz redaktorem naczelnym Rocznika Orientalistycznego. „Jak rolnik orze skibę ziemi, gdyż ją kocha i z niej żyje, tak Prof. Kotwicz żył przede wszystkim dla nauki”-pisał o swoim mistrzu Leon Wygonowski do Marii Kotwicz w 1972 r. Nie przeszkadzało mu zimno, głód, zmęczenie. W ostatnich latach życia, mieszkając w Czarnym Borze pod Wilnem, gdzie temperatura w mieszkaniu spadała w okresie zimowym do 4 stopni „siadał na łóżku, sposobem ludów wschodnich na podwiniętych nogach, przykrywał plecy chustą ciepłą, w czapce na głowie(…) i dyktował lub słuchał czytania”.
Zmarł 3 października 1944 r. Pochowany został na Rossie.
