Opowieści fotografią pisane. Fotografie w spuściznach uczonych i twórców, (wystawa: 2013-06-19 – 2013-10-10)

Większość pozostałości minionych czasów to źródła historyczne, z których możemy czerpać wiedzę o przeszłości. Istotnymi śladami przeszłości, a zarazem obiektami historycznymi, są fotografie. Źródło historyczne stanowi zarówno samo zdjęcie, jak również zapiski i adnotacje naniesione na nim. Fotografie, które zatrzymują w pewien sposób czas, przekazując nam obraz tego, co działo się w jakimś momencie historii, są jednym ze sposobów przywołania przeszłości. Ich bogactwo można znaleźć w kolekcjach rodzinnych, na pchlim targu, w zbiorach towarzystw regionalnych, redakcjach gazet czy u miejscowego profesjonalnego fotografa. Gromadzone przez instytucje nauki i kultury są istotnym elementem naszego dziedzictwa narodowego.

Stare fotografie są cenne zarówno wtedy, gdy przed stawiają znane postacie, ważne wydarzenia z przeszłości, jak i wówczas, kiedy przybliżają zwykłe, codzienne czynności. Z uwagi na dużą wartość poznawczą przedstawiają dla badacza materiał pogłębiający obraz badanej rzeczywistości, a w wielu przypadkach zastępują słowo pisane. Są niezbędnym uzupełnieniem dokumentacji aktowej, niekiedy stając się źródłem jedynej informacji historycznej o ludziach minionych epok i ich działalności. Fotografie będące integralną częścią zasobu archiwalnego mają nie tylko wartość historyczną i dokumentalną,ale także artystyczną, stąd należy poświęcać im szczególnie wiele uwagi, gdyż są ważnym i ciekawym źródłem do historii nauki i kultury.

Fotografie w spuściznach (archiwach osobistych) uczonych i twórców, gromadzonych w archiwach, bibliotekach i muzeach, ze względu na liczebność występowania, różnorodność tematyki i częstotliwość wykorzystywania przez badaczy zajmują poczesne miejsce. Pełne uroku zdjęcia z XIX wiecznych atelier, przedstawiające protoplastów profesora, jego rodzinę, środowisko naukowe i towarzyskie, stanowią interesującą dokumentację ikonograficzną kolejnych etapów życia uczonych, obrazując przy okazji różne formy ich działalności i aktywności na niwie nie tylko naukowej, ale także społecznej, politycznej itp.

Z tych powodów Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie podjęło myśl zorganizowania konferencji Czas zatrzymany… Fotografie w spuściznach uczonych i twórców skierowanej do środowiska archiwistów, bibliotekarzy i muzealników, którzy przejmują do swoich zbiorów fotografie., będąc nie zbędną podstawą źródłową nie tylko do pisania biografii. Konferencji towarzyszyła wystawa, nosząca tytuł Opowieści fotografią pisane, prezentująca wybrane foto grafie z trzech spuścizn przechowywanych w Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: językoznawcy i dialektologa Kazimierza Nitscha (1874–1958), profesora Akademii Górniczo Hutniczej Mieczysława Radwana (1889–1969) i zamordowanego w Katyniu inżyniera górnictwa Zygmunta Mitery (1903–1940). Na wystawie zaprezentowano także zdjęcia ze spuścizny kolekcjonera i pracownika kancelarii AU i PAU Kazimierza Hałacińskiego (1878–1930), przechowywanej w Bibliotece Naukowej PAU i PAN w Krakowie, oraz ze spuścizny fotograficznej historyka sztuki, hrabiego Karola Lanckorońskiego (1848–1933), należącej do Fototeki Lanckorońskich Polskiej Akademii Umiejętności. Organizatorzy mają nadzieję, że zarówno konferencja jak i wystawa będą okazją do wymiany wiedzy i różnorodnych doświadczeń wszystkich, którzy w swej pracy naukowej i badawczej spotykają się z fenomenem fotografii. Jej obecność w archiwach, bibliotekach i muzeach skłania do refleksji nad złożoną problematyką źródeł wizualnych.

Materiały dodatkowe: